لطف آقا محمد خان به صنایع دستی
تاریخ انتشار: ۱۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۱۵۳۸۹
همشهری- مهدیه تقوی‌راد: مینای خانه‌بندی، حوله‌بافی، بافت‌نوشته، تراش روی شیشه، نقاشی روی چرم و شیشه، نقاشی پشت شیشه و آینه، همجوشی شیشه، زاویه‌تراشی و سفالگری برخی از صنایع‌دستی‌ای هستند که در تهران ثبت ملی شده است. مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه و رئیس پیشین ستاد گردشگری شهرداری تهران، برای ما از پیشینه این مهارت‌های هنری می‌گوید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این تهران‌شناس که سال‌ها درباره پیشینه پایتخت مطالعه، تحقیق و پژوهش کرده، معتقد است که هنرهای دستی در منطقه ری باستان که تهران هم جزوی از آن بوده سابقه چندهزارساله دارد و اکنون هم در محدوده شهرری کارگاه‌های شیشه‌سازی وجود دارد که قدمت یکی از آنها که همچنان فعال است، به بیش از ۲۰۰ سال قبل برمی‌گردد. با این وجود تا قبل از اینکه حصار ناصری تهران را محدود کند، هنر چوب رونق داشت و یادگارهایی از آن دوران را می‌توان در امامزاده زید، در بازار تهران و امامزاده یحیی مشاهده کرد که درهای چوبی این امامزادگان توسط هنرمندان تهرانی ساخته شده است.
لطف آقا محمد خانهمزمان با برگزیده شدن تهران به عنوان پایتخت آقا محمد خان قاجار تعدادی از هنرمندان شهرهای مختلف را به تهران فراخواند تا آنها، هنر خود را عرضه کنند؛ ماندگار شدن این افراد در پایتخت رونق کارگاه‌های هنری و صنایع‌دستی را در پایتخت به دنبال داشت به‌طوری‌که جهانگردانی هم که به تهران سفر کردند در سفرنامه خود از صنایع‌دستی تهران که حالا دیگر به نوعی رنگ و بو و سبک تهرانی به خود گرفته بود، نوشته‌اند. کاظمی دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد: رفت و آمد اروپاییان به تهران باعث شد تا هنرمندانی که به تهران مهارجرت کرده بودند و حتی خود هنرمندان تهرانی متاثر از سبک‌های هنری اروپایی شوند و ایده و فکر و هنر اروپاییان نیز در هنرهای تهرانی نمود پیدا کرد.
از طلا تا اسلحهسازیطلا و جواهرسازی، میناکاری، ساخت زین اسب و اسلحه‌سازی(تزئیات روی اسلحه) و صنعت شیشه از جمله هنرهایی است که در تهران قدیم بود و هنوز هم این هنرها در پایتخت وجود دارد. به گفته این تهران‌شناس، جهانگردانی که در سال‌های دور به تهران سفر کردند، در سفرنامه‌های خود به هنرهایی از تهران اشاره کردند که اکنون این هنرها به عنوان نمادهای شهرهای دیگر شناخته می‌شوند مثلا ساخت چاقو، یا کارهای قلم‌تراشی و ساخت جعبه‌های قلم‌کاری و خاتم‌کاری ازجمله هنرهای رایج در تهران قدیم بود اما اکنون چاقوی زنجان و هنر خاتم‌کاری اصفهان شهرت جهانی پیدا کرده‌اند. با این وجود ساخت ظروف چینی در تهران ازجمله هنرهایی بوده که شهرت جهانی داشته است؛ به طوری‌که گفته می‌شود بعد از ورود فناوری آن به کشورمان، هنرمندان تهرانی ساخت این ظروف را به قدری ظریف و با دقت انجام می‌دادند که کیفیت آثار تولیدشده توسط آنها از ظرف‌های ساخت چین بسیار بالاتر بود.
کاظمی تأکید دارد: نمی‌توان با قاطعیت گفت مثلا هنر خاتم‌کاری مختص اصفهان یا منبت روی چوب برای ملایر یا سایر هنرهای دیگر هر کدام مختص یک شهر است، در تمام شهرهای کشورمان می‌توان هنرهای سایر شهرها را نیز مشاهده کرد و در برخی مواقع هنرهایی که به یک شهر خاص نسبت داده می‌شود در حال بومی‌سازی در شهرهای دیگر هستند. رونق هنر شیشه در تهران که از سالیان قبل وجود داشته حالا دیگر مختص تهران نیست همانطور که صنعت چرم مختص تبریز و مشهد نیست. تهران با وجود اقوام مختلفی که به آن مهاجرت کردند عصاره‌ای از تمام کشور شده که ساکنان آن هنر و صنعت‌شان را با خود به همراه آورده و آن را به اصلاح تهرانیزه و تولیدات جدیدی به بازار عرضه کرده‌اند. بنجامین، نخستین سفیر آمریکا در ایران که در سال ١٨٨٢میلادی در زمان قاجار به ایران آمد از رونق صنایع‌دستی در پایتخت تعریف کرده و گفته در تهران شاهد بافندگی پارچه‌های ابریشمی، نخی و پشمی بودم و زنان این شهر در هنر قلاب‌بافی مهارت داشتند.
میراث‌دار باشیمحالا هم با وجود اینکه تهران به کلانشهری تبدیل شده که از تمام شهرها و روستاهای کشور ساکن آن شده‌اند اما صنایع‌دستی در آن رونق دارد و هنرمندان گمنام در کارگاه‌های متنوعی در گوشه و کنار شهر مشغول تولید هستند. خیابان استاد نجات‌الهی در تهران یکی از بهترین مکان‌ها برای خرید صنایع‌دستی است. محصولاتی که کارگاه‌های آنها در تهران، شهریار و ری قرار دارد و هنرمندان زیادی در آنجا مشغول به کار هستند. به گفته کاظمی هم‌اکنون بیش از ۲۴۰ نگارخانه و گالری در تهران فعال هستند که هنر دست هنرمندان تهرانی را در سال به نمایش می‌گذارند اما وسعت و شلوغی تهران هنر و هنرمندانش را در خود می‌بلعد. با این وجود برای حفظ و احیای این مهارت‌ها که بعید نیست در سال‌های آینده برخی از آنها به ورطه فراموشی سپرده شوند، باید همه دست به دست هم دهیم، رونق مجدد هنرستان‌ها برای آموزش این رشته‌ها به دانش آموزان علاقه‌مند، ایجاد محل‌هایی برای عرضه هنر دست هنرمندان به علاقه‌مندان، فراهم کردن عرصه برای فروش محصولات از طریق فضای مجازی و حمایت حاکمیت از هنرمندانی که برخی از آنها حتی بیمه هم نیستند، برگزاری جشنواره‌های هنری و اعلام نفرات برتر، برخی از راهکارهایی هستند که شاید بتوان از طریق آنها هنر را در شهرهای کشور و از جمله تهران ماندگار کرد.
کد خبر 803547 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها هویت شهری هنر تهران صنایع دستی تاریخ عمومی ایران بازار تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری هنر تهران صنایع دستی تاریخ عمومی ایران بازار تهران هنرمندان تهرانی صنایع دستی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۱۵۳۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آغاز احیای رشته چادر شب‌بافی در چهارمحال و بختیاری
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز چهارمحال و بختیاری؛ معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گفت: فرآیند احیای رشته چادر شب‌بافی از رشته‌های منسوخ شده استان آغاز شده است.
مهراب محمدی افزود: چادر شب‌بافی یکی از صنایع‌دستی سنتی جهارمحال و بختیاری بوده که در گذشته با پارچه‌های رنگارنگ به جنس ابریشم یا پنبه و به شکل چهارخانه بافته می‌شد.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری افزود: این در حالی است که سال‌هاست این محصول صنایع‌دستی رونقی نداشت و به دست فراموشی سپرده شده بود.
وی گفت: کارشناسان معتقدند یکی از کاربرد‌های چادر شب‌باف، به‌عنوان روانداز بوده که در شب از آن استفاده میشده و به‌همین علت با این عنوان نام‌گذاری شده است.
محمدی روپوش برای رختخواب‌ها، ملحفه‌ها، پرده و نورگیر از دیگر کاربرد‌های چادر شب‌باف دانست و یادآور شد: نخستین فرایند برای احیای رشته‌های صنایع‌دستی فراموش شده، برگزاری دوره‌های آموزشی است.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: در این رابطه ابتدا مربی مربوط به آن رشته انتخاب، سپس از هنرجویان ثبت‌نام می‌شود.
وی گفت: پس از آن با برگزاری دوره‌های آموزشی افراد می‌توانند با شیوه تولید صنایع‌دستی مربوطه آشنا و در گام بعدی خود اقدام به تولید محصول کنند.
محمدی تأکید کرد: هنرجویان پس از دریافت گواهی می‌توانند از مزایایی مانند بیمه و دریافت تسهیلات برخوردار شوند.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری افزود: همچنین علاوه‌بر تلاش برای رشته‌هایی مانند چادر شب‌بافی کاربری‌های جدید تعریف می‌شود تا بازاریابی و فروش محصولات هم موفق باشد.
وی گفت: تلاش می‌شود هر سال یک رشته صنایع‌دستی در چهارمحال و بختیاری را احیا کرد.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان